ས་བཅད་གསུམ་པ། གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་བཀའ་འགྱུར་ལས་བྱུང་བའི་རིག་གནས་རིན་ཐང་གི་སྐོར།
དོན་ཚན་དང་པོ། གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་བསྟན་པ་སྤྱི་དང་རིག་གནས་འཕེལ་རིམ།
སྤྱིར་བོན་གྱི་སྟོན་པ་ནི་བསྐལ་བ་བཟང་བོའི་སངས་རྒྱས་སྟོང་རྩ་གཉིས་དང་ཁྲི་དང་དྲུག་སྟོང་སོགས་སངས་རྒྱས་དུ་མ་ཞིག་ཡོད་པར་འདོད་ནའང་སྐབས་འདིར་ཚེ་ལོ་བརྒྱ་པའི་ཁྱད་པར་དུ་བྱས་པའི་བསྐལ་ཆེན་སྟོང་གི་རྣམ་འདྲེན་བརྒྱད་པ་རྒྱལ་བ་གཤེན་རབ་མི་བོ་མཆོག་ཡིན། དེ་ཚུལ་ཅི་ལྟ་བུ་ཞིག་གི་སྒོ་ནས་འཛམ་བུ་གླིང་འདིར་བསྐལ་ཆེན་གྱི་སྟོན་པ་བྱོན་པ་ཡིན་ནམ་ཞེ་ན། དེ་ཡང་སྔོན་སོ་སོ་སྐྱེ་བོའི་གནས་སྐབས་སུ་བསོད་ནམས་ཆ་མཐུན་གྱི་ཚོགས་བསགས་ལ་བརྟེན་ནས་སྟོན་པ་བསོད་ནམས་དབང་ལྡན་འཇལ་བ་དང་སྟོན་པ་དེ་ཡི་དྲུང་ནས་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་སེམས་བསྐྱེད་ཀྱི་སྡོམ་པ་མནོས་དེ། རང་ཉིད་སངས་རྒྱས་ཀྱི་གོ་འཕང་རིན་པོ་ཆེ་ཐོབ་པའི་སྟེང་ལ་གཞན་དག་སེམས་ཅན་འདྲེན་པའི་སྨོན་ལམ་རླབས་པོ་ཆེ་མཛད་དེ། དང་པོ་བྱང་ཆུབ་མཆོག་ཏུ་སེམས་བསྐྱེད། བར་དུ་བསྐལ་བ་གྲངས་མེད་གསུམ་གྱི་རིང་ལ་ཚོགས་གཉིས་ཟུང་འཇུག་ཏུ་བསགས་པ་ཡིན་ཏེ། 《མདོ་དྲི་མེད་གཟི་བརྗིད》ལས།“བདག་ཀྱང་སྐྱེ་བ་གྲངས་མེད་གང་ཟག་རིམ་པར་བརྒྱུད། །བརྒྱུད་པའི་དུས་དེར་བསོད་ལྡན་སྟོབས་མཆོག་གིས། །སྟོན་པ་བསོད་ནམས་དབང་གི་ཚོགས་ཀྱི་ཞིང་ཁམས་དེ་རུ་བྱོན། །དེ་ལ་སེམས་བསྐྱེད་དད་པའི་སྟོབས་དང་ལྡན། །སྐྱེ་བ་གྲངས་མེད་ཚོགས་ཀྱི་ལམ་ལ་བསགས། །རྒྱལ་ལ་སེམས་བསྐྱེད་སྐྱེས་བའི་དུས་དེ་རུ། ། བདག་མཐར་གྲུབ་པ་རྫོགས་པའི་དུས་རྟིང་ལ། །གཞན་དག་སེམས་ཅན་འདྲེན་པའི་སྨོན་ལམ་བཏབ། །” ①ཅེས་གསུངས་པའི་ཕྱིར། མཐར་ཐུག་འོག་མིན་ཞིང་དུ་མངོན་སངས་རྒྱས་པ་དང་འོག་མིན་ཏུ་རྫོགས་སྐུ་གཤེན་ལྷ་འོད་དཀར་ལ་འགྲོ་བ་འདུལ་བའི་བོན་ལུང་ཞུས། དེ་ནས་མགོན་བཙུན་ཕྱྭ་ཡི་གྲོང་ཁྱེར་དུ་ཤེས་རབ་བསྐྱེད་ཅིང་བློ་རྩལ་སྦྱོང་བའི་ཚུལ་མཛད་པ་དང་སྲིད་པ་ཡེ་སངས་ཀྱི་ཡུལ་དུ་སྲིད་པའི་རྒྱལ་བོ་སངས་བོ་འབུམ་ཁྲི་དང་ཐབས་ཤེས་ཟུང་དུ་སྤྲེལ་ནས། ཚེ་ལོ་བརྒྱ་པའི་དུས་འདིར་སྟོང་གསུམ་འདུལ་བའི་སྟོན་པ་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་སྤྲུལ་་སྐུར་བཞེངས་པ་དང་། ཁམས་གོང་མ་ནས་རིམ་པར་བྱོན་ཏེ་གཡེན་ཁམས་རྣམས་བདེ་ལ་བཀོད་པ་དང་རི་རབ་ཀྱི་རྩེ་མོར་རྩ་གསུམ་གྱི་གནས་སུ་བྱོན་ནས་ལྷ་མཐུ་རྩལ་ཅན་རྣམས་དམ་ལ་བཏགས་ཏེ་བཀའ་སྲུང་དུ་བསྐོས། རི་རབ་ལྷུན་པོའི་ལྷོ་ཕྱོགས་རྒྱལ་པོ་འཕགས་སྐྱེས་བོའི་ཕོ་བྲང་ཛཱ་རན་ངྷ་ཡི་རྩེ་མོར་བྱོན་ནས་གཟིགས་དགོངས་ཚད་ལྔ་ཐུགས་ལ་བཀྲམ་པ་དང་འདབ་ཆགས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་གཡུ་བྱ་ཁུ་བྱུག་ཅིག་ཏུ་སྤྲུལ་ཏེ། ལྷོ་འཛམ་བུ་གླིང་གི་མིག སྟག་གཟིག་བོན་གྱི་འབྱུང་གནས། གནས་མཆོག་དམ་པ་འོལ་མོ་ལུང་རིང་གི་དབུས། གྲོང་ཁྱེར་ཆེན་པོ་ཡངས་ཅན་གྱི་དཀྱིལ། གསས་མཁར་བར་པོ་སོ་བརྒྱད་ཅེས་བྱ་བའི་ནང་། ཡབ་རྒྱལ་བོན་ཐོད་དཀར་དང་ཡུམ་ཡོ་ཕྱི་རྒྱལ་བཞད་མ་གཉིས་ཀྱི་སྲས་སུ། ལོ་ཡི་རྒྱལ་པོ་བྱི་བ། ཟླ་བའི་དང་པོ་དཔྱིད་ཟླ་ར་བ། ཞག་གི་དང་པོ་ཚེས་ཆེན་བཅོ་ལྔ། དུས་ཚོད་ཀྱི་དང་པོ་ནམ་ལངས་པ། སྐར་མའི་དམ་པ་རྒྱལ་གྱི་རུ་གོང་ལ་དམུ་རིགས་རྒྱལ་གྱི་གདུང་ལས་ཟག་མེད་མཚན་དཔེའི་སྐུ་མཆོག་མངོན་པར་བཞད་པའོ །།
དེ་ནས་ཡབ་ཀྱིས་རྒྱལ་སར་མངའ་གསོལ་ནས་གཤེན་ལོ་གཅིག་བཞེས་སྐབས་རིག་པའི་གནས་ཆེན་ལྔ་ལས་ཐོག་མར་བཟོ་ཡི་རིག་པ་གཏན་ལ་ཕབ་སྟེ་སློབ་མ་འཛམ་གླིང་མཛེས་པའི་རྒྱན་དྲུག་བྱུང༌། ཡི་གེར་མཁས་པ་ཡིག་ལྷ་འཕྲུལ་བུ་ལ་འཕྲུལ་ཡིག་བཞི་བཅུའི་རྣམ་དབྱེ་རྒྱས་པར་བསྟན་ཏེ་ཡི་གེའི་བྱུང་ཁུངས་ཐོག་མ་དེ་ནས་བྱུང་བ་ཡིན། གཡུང་དྲུང་དགུ་བརྩེགས་རིའི་རྩེ་མོར་སྲིད་པའི་ཐུགས་སྤྲུལ་བྱ་ཁྱུང་ཀཱ་རུ་ཊ་ལ་སྐུ་བརྟེན་ནས་སྐད་རིགས་སུམ་བརྒྱ་དྲུག་ཅུའི་སྒྲ་སྐད་བསྒྱུར། སྒྲ་རིག་ཚད་མའི་མདོ་འབུམ་གཏན་ལ་ཕབ། རྨ་ལོ་གཡུ་ལོ་གཉིས་ལ་གཏད་ནས། མུ་ཁྱུད་བདལ་བའི་མཚོ་གླིང་གསས་ཁང་དཀར་ནག་བཀྲ་གསལ་དུ་ཀོང་ཙེ་འཕྲུལ་གྱི་རྒྱལ་པོས་ཡོན་བདག་བྱས། གཏད་གཉེར་སློབ་མ་རྣམས་ཀྱིས་བཀའ་རྣམས་སོ་སོར་བསྡུས་ནས་སྒོ་བཞི་མཛོད་ལྔའི་གླེགས་བམ་ཁྲི་དང་འབུམ་དུ་བྲིས་ཏེ་མ་འོངས་བསྟན་པ་རྗེས་བཞག་མཛད། བཀའ་འཁོར་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་བསྐོར་ཏེ་དང་པོ་ཐེག་པ་རིམ་དགུ། བར་བ་སྒོ་བཞི་མཛོད་ལྔ། ཐ་མ་ཕྱི་ནང་གསང་གསུམ་སོགས་བོན་སྒོ་བརྒྱད་ཁྲི་བཞི་སྟོང་དུ་གསུངས། སྟོན་པ་མྱ་ངན་ལས་འདས་ནས་སྐུ་ཡི་འདུལ་བསྟན་རྫོགས་པའི་རྟིང་དུ་རྒྱལ་ཚབ་གསུང་གི་སྟོན་པ་མུ་ཆོ་ལྡེམ་དྲུག་བྱོན་ནས་རྗེས་བཞག་གསུང་རབ་རྣམས་ཀློག་བཤད་བཀའ་ཡི་འཁོར་ལོ་གསུམ་བསྐོར། བཀའ་དང་བཀའ་བརྟེན་གྱིས་བོན་གྱི་ཤན་འབྱེད། སློབ་མ་ལ་སྟག་གཟིག་གི་ལོ་ཙཱ་བ་དམུ་ཚ་ཏྲ་ཧེར་པེ་དང་། ཞང་ཞུང་གི་ཁྲི་ཐོག་སྦ་ཙ། སུམ་པ་ལ་གུ་ཧུ་སྦར་ལེགས། རྒྱ་གར་ལ་ལྷ་བདག་སྔགས་དྲོ། རྒྱ་ནག་ལ་ལེགས་ཏང་སྨང་པོ། ཕྲོམ་ལ་གསེར་ཐོག་ལྕེ་འབྱམས་སོགས་འཛམ་གླིང་མཁས་པ་རྒྱན་དྲུག་བྱུང༌། མང་འབྲེལ་སློབ་མ་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་པ་རྣམས་ཀྱིས་འཛམ་གླིང་ཡུལ་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་དང་ཡུལ་གྲུ་ཀུན་ལ་སོ་སོའི་སྒྲ་སྐད་དང་བསྟུན་ནས་རྒྱུ་འབྲས་ཐེག་པའི་བོན་སྒོ་ཕྱོགས་བཅུ་ཀུན་ཏུ་དར་བར་བྱས། ཁྱད་པར་དུ་བོད་དང་ཞང་ཞུང་གི་ཞིང་ཁམས་སུ་བསྟན་འཛིན་མཁས་གྲུབ་བརྒྱད་ཅུ་དང༌། དེ་ལས་རིག་འཛིན་ལོ་པཎ་གཤེན་བརྒྱད། སྒྲ་བསྒྱུར་མཁས་པ་མི་བཞི་སོགས་བྱོན་ཏེ་ཐེག་པ་རིམ་དགུའི་བོན་རྣམས་བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་ཅིང་བརྡ་སྤྲོད་སྒྲ་ཡི་བསྟན་བཅོས་མང་དུ་མཛད། དེ་ཡང་རྣམ་མཁྱེན་སྟོན་པ་གཤེན་རབ་མི་བོས་སྟག་གཟིག་སྤུངས་ཡིག་ཆེ་ཆུང་དུ་གསུངས། དེ་ལ་ཞང་ཞུང་གི་ལོ་ཙཱ་བ་རྣམས་ཀྱིས་སྨར་ཡིག་ཆེ་ཆུང་དུ་བསྒྱུར། བོད་ཀྱི་མཁས་པ་རྣམས་ཀྱིས་བོད་ཡིག་རྫབ་གཤར་དཀར་ནག་ཏུ་བསྒྱུར་ཏེ་ངོ་བོ་འཕྲུལ་ཆེན་ཡི་གེ་བཞི་བཅུ་བྱུང་ཡོད།།
རང་རེ་སྤུ་རྒྱལ་བོད་ཀྱི་ཡུལ་གྲུ་འདིར་སྟོན་པ་ཞལ་བཞུགས་པའི་སྐབས་སུ་བོད་ཀྱི་བོན་པོ་རྣམས་ལ་ལྷ་གསོལ་བ་དང་ཡུགས་ཕུད་པའི་ལུང་ཕོག་ནས་ནམ་ཞིག་བོན་ཐེག་པ་རིམ་དགུ་ལ་སྤྱོད་པའི་སྨོན་ལམ་བཏབས་པས་རྒྱུ་ཡི་བོན་རྣམས་དར་བར་གསུངས། བོད་རྗེ་ཐོག་མ་གཉའ་ཁྲི་བཙད་པོ་ནས་གནམ་གྱི་ཁྲི་བདུན། བར་གྱི་ལྡིང་གཉིས། ས་ཡི་ལེགས་དྲུག ཆུ་ལ་ལྡེ་བརྒྱད། ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་བོན་རྒྱལ་བཞི། འོག་གི་བཙན་ལྔ་ཡན་གྱི་རྒྱལ་རབས་སུམ་ཅུ་རྩ་གཉིས་རིང་ལ་ཐར་ལམ་འདྲེན་པའི་སྐུ་གཤེན་རེ་དང༌། སྒྲ་སྐད་བསྒྱུར་བའི་ལོ་པཎ་རེ། བྱ་བཞག་ཐབས་ཀྱི་གསས་ཁང་རེ་ཡོད་པར་མ་ཟད། བོན་གྱི་འདུ་གནས་སུམ་ཅུ་རྩ་བདུན། བོན་གཤེན་བཞི་ཅུ་ཞེ་གཉིས། སྒྲུབ་པ་པོ་ཞེ་བརྒྱད། མཁས་པ་མི་བཞི། ལོ་པཎ་གཤེན་བརྒྱད་སོགས་བོན་གཤེན་རིག་འཛིན་མཁས་གྲུབ་དུ་མས། ཕྱི་མདོ་མཛོད་འདུལ་བ། ནང་གསང་རིག་གཟུངས་གསུམ། གསང་བ་ཡང་རྩེ་བླ་ན་མེད་པའི་བོན་སྡེ་རྣམས་དང༌། རིག་པའི་གནས་ལྔའམ་བཅུ་སོགས་དར་རྒྱས་སུ་བྱུང་བ་འདི་དག་ཐམས་ཅད་ཀྱི་འབྱུང་ཁུངས་རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་སྟོན་པ་གཤེན་རབ་ལ་ཐུག་ཡོད་པ་གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་བཀའ་མདོ་རྒྱུད་ཀུན་ལ་གསལ་ཞིང་སྒོས་སུ་སངས་རྒྱས་བསྟན་པ་ཕྱི་དར་སྐབས། བསྟན་འཛིན་བྲུ་ཞུ་སྤ་རྨེའུ་གཤེན་དང་ཁྱུང་སོགས་སྐྱེས་བུ་རིམ་བྱོན་དང་རྒྱལ་བ་བྲུ་ཡི་རིང་ལུགས་དང་རྒྱལ་བ་སྨན་རི་བའི་རིང་ལུགས། གྲྭ་ས་ཆེན་པོ་བཞིའི་མཁན་སློབ་རིམ་བྱོན་གྱིས་བསྟན་པའི་སྒྲོན་མེ་ཕྱོགས་བཅུ་ཀུན་ཏུ་སྤེལ་བའི་འཕྲིན་ལས་ཀྱི་ཉི་འོད་ཡུན་རིང་དུ་འཕྲོས་པའི་ཚུལ་སོགས་རྒྱས་པར་སངས་རྒྱས་གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་བཀའ་དང་བཀའ་བརྟེན་སོགས་དང་བསྟན་འབྱུང་ཁག་ན་གསལ།།
དོན་ཚན་གཉིས་པ། བཀའ་འགྱུར་ལས་བྱུང་བའི་རིག་གནས་རིན་ཐང་གི་སྐོར།
བན་བོན་གྱི་བཀའ་བརྟེན་གང་ཡིན་རུང་རིག་གནས་རིན་ཐང་ཆ་ནས་རྒྱ་ཆེ་ལ་གཏིང་ཟབ་ཡོད་པ་ནི་སྨོས་མ་དགོས་པ་ཞིག་རེད། བོད་ཀྱི་གནའ་རབས་རིག་གནས་ཀྱི་འབྱུང་ཁུངས་དང་ཐོག་མའི་བྱུང་བ་ནི་ད་ལྟ་མི་མང་པོ་ཞིག་གི་བསམ་བློའི་ཁྱེར་སོ་ལ་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ཀྱི་འབྱུང་ཁུངས་དེ་མི་རིགས་གཞན་དང་ཡང་ན་མི་རིགས་གཞན་གྱི་མཁས་པ་དག་གི་དགོངས་པ་ལ་གཏུག་གི་ཡོད་ལ། ཡོད་ཚད་གཞན་གྱི་རྗེས་སུ་འབྲང་དོན་ཡེ་ནས་མེད་སྙམ། བཀའ་བརྟེན་ལས་བྱུང་བའི་ད་ཡོད་ཀྱི་དཔྱད་གཞིའི་རྒྱུ་ཆ་ལྟར་ན་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་རིག་གནས་ལ་ལོ་ངོ་སྟོང་ཕྲག་ཁ་ཤས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡོད་ལ། ལྷག་པར་དུ་སྲོང་བཙན་ཡར་སྔོན་ལ་དར་བའི་བོན་གྱིས་གཙོས་རིག་གནས་ཁག་ནི་བོད་རང་སའི་རིག་གནས་ཡིན་ཞིང་དེར་གཏོགས་ཀྱི་སྨན་དཔྱད་དང་། མོ་རྩིས། གནམ་རིག སྐར་རྩིས། གཏོ་བཅོས། བརྔན་བསངས། འདུར་བཅོས། གནས་ཡིག བསྟན་འབྱུང་། དཀར་ཆག་སོགས་ཡོད། དེ་བས་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱ་མཁན་ཞིག་ཡིན་ན་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་རིག་གནས་སྐོར་ཀྱི་འབྱུང་ཁུངས་ལ་ངོས་འཛིན་གསལ་བོར་གནང་རྒྱུ་དེ་རེད། དཔེར་ན་གསོ་བ་རིག་པ་གཅིག་པུའི་ངོས་ནས་བཤད་ན་ཡང་གངས་ལྗོངས་ས་མཐོའི་སྟེང་དུ་མིའི་འགྲོ་བ་བྱུང་བ་དང་ཧ་ལམ་དུས་མཉམ་དུ་བྱུང་བ་ཞིག་རེད། འོན་ཀྱང་དེང་གི་དུས་གསོ་བ་རིག་པ་ཞེས་བརྗོད་ཐུབ་དང་མི་ཐུབ་ནི་སྨན་བཅོས་ལག་ལེན་གྱི་སྲོལ་ཡོད་མེད་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ཙམ་མ་ཡིན་པར་སྨན་བཅོས་ལག་ལེན་གྱི་བྱ་ཐབས་དང་དེ་ཡི་ཁུངས་བཅོལ་སའི་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་ནང་དོན་དེ་དག་ཡིག་ཐོག་ཏུ་འཁོད་པ་ཞིག་ཡོད་དང་མེད་ལ་རག་ལས་ཡོད། དེར་བརྟེན་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པར་ཡང་ཡིག་ཐོག་ཏུ་འཁོད་པའི་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་དེ་ཐོག་མར་དུས་ནམ་ཞིག་ལ་ཤེས་བར་བྱ་རྒྱུ་དེ་ཤིན་ཏུ་གལ་ཆེ་བ་ཞིག་རེད། ཁྱད་པར་དུ་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆ་མང་པོ་ཞིག་ལས་དུས་རབས་བདུན་པ་སྟེ་ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོའི་སྔོན་དུ་བོད་ལ་ཡེ་གེ་མེད་པ་དང་བོད་ལ་གསོ་བྱེད་ཡིག་ཐོག་ཏུ་འཁོད་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱང་མེད་པའི་བློ་སྔོན་དུ་སོང་བ་ལ་ལུང་རིགས་ཚད་མ་གསུམ་གྱིས་སྒོ་ནས་ཅུང་ཟད་ཙམ་དཔྱད་ན། དེ་ཡང་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཡིག་ཐོག་ཏུ་འཁོད་ནས་ཇི་ཙམ་སོང་བ་ཤེས་པར་བྱ་བ་ལ་ཐོག་མར་བོད་ལ་ཡེ་གེ་འབྲི་བའི་སྲོལ་བྱུང་བའི་དུས་ཚིགས་ངོས་དགོས་ལ་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆ་མང་པོར་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་རབས་སུམ་ཅུ་སོ་གསུམ་པ་ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོའི་སྔོན་དུ་བོད་ལ་ཡེ་གེ་མེད་ཅེས་བརྗོད་སྲོལ་ཡོད་པ་ནི། ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོས་ཞང་ཞུང་སོགས་རྒྱལ་ཕྲན་ཐམས་ཅད་དབང་དུ་བསྡུས་ཏེ་བོད་བཙན་པོའི་མངའ་ཁོངས་གཅིག་གྱུར་མ་བྱས་བའི་སྔོན་གྱི་དབུས་གཙང་གཉིས་གཙོར་བྱས་པའི་ས་ཡི་ཆར་བོད་ཅེས་བརྗོད་པའི་མངའ་ཁོངས་དེར་ཡི་གེ་མེད་ཅེས་བརྗོད་པ་རེད་སྙམ། གང་ལེགས་ཤེ་ན། བོད་རྒྱལ་དང་པོ་གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོ་ནས་རྒྱལ་རབས་ཉེར་བདུན་གྱི་རིང་ལ། ཆབ་སྲིད་སྒྲུང་ལྡེའུ་བོན་གསུམ་གྱི་བསྐྱངས་པར་གྲགས་པས་བོན་ཞེས་པ་ནི་བོད་རང་ས་ནས་དར་བའི་ཆོས་ལུགས་ཤིག་ཡིན་ལ། དེ་ཡང་གཙོ་བོར་སྟོན་པ་གཤེན་རབ་མི་བོ་ཆེ་ཞང་ཞུང་འོལ་མོ་ལུང་དུ་སྐུ་འཁྲུངས་ནས་བོན་གྱི་བསྟན་པ་ཆ་ཚང་བར་སྤེལ་ཏེ་རིམ་བཞིན་བོད་ཀྱི་ཡུལ་གྲུ་ཕལ་ཆེ་བར་བོན་གྱི་ཆོས་ལུགས་དར་ཁྱབ་ཆེན་པོ་བྱུང་བ་རེད། 《ལེགས་བཤད་རིན་པོ་ཆེའི་མཛོད》ལས “སྐུའི་སྲས་བརྒྱད། ཐུགས་སྲས་རྨ་ལོ། གཡུ་ལོ། གསུང་སྤྲུལ་ཡིད་ཀྱི་ཁྱེའུ་ཆུང་དང་། ཚངས་པ་གཙུག་ཕུད་གཉིས། མཚན་ལྡན་འ་ཞ་རྣམས་སོ”②ཞེས་གསལ་བ་ལྟར་སྐུའི་སྲས་གཏོ་བུ་འབུམ་སངས་ཀྱིས་གཏོ་རྒྱུད་ཐམས་ཅད་བསྡུས་པ་དང་། དཔྱད་བུ་ཁྲི་ཤེས་ཀྱིས་དཔྱད་རྒྱུད་རྣམས་བསྡུས་པ་དང་། ཀོང་ཚ་འཕྲུལ་བུས་རྩིས་ཀྱི་སྐོར་རྣམས་བསྡུས་པ་དང་། ཀོང་ཚ་དབང་ལྡན་གྱིས་ཆབ་ནག་སྲིད་བོན་རྣམས་བསྡུས་པ། རྒྱུད་འདྲེན་སྒྲོལ་མས་ཆབ་དཀར་ཀྱི་བོན་རྣམས་བསྡུས་པ། ལུང་འདྲེན་གསལ་བས་མཐོ་ཐོག་མཛོད་ཀྱི་བོན་རྣམས་བསྡུས་པ། ལྷག་པར་གདུང་འཚོབ་ཆེན་པོ་མུ་ཆོ་ལྡེམ་དྲུག་ཤམ་པོ་ལྷ་རྩེར་བཞུགས་ནས་སྒོ་བཞི་མཛོད་ལྔའི་བོན་གྱི་བསྟན་པ་ཡིན་རིང་དུ་བསྐྱངས་པར་མཛད་པ་སོགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་བསྟན་འབྱུང་དང་བོན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ཆེ་ཕྲ་ཀུན་ན་བཤད་ཡོད་པས་དེང་གི་དུས་སུ་སྤྱོད་པའི་ཡེ་གེ་འདི་ལྟ་བུ་ཞིག་དཀའ་ནའང་སྐབས་དེ་བོན་དང་ཞང་ཞུང་གི་ཆོས་སྲིད་ལ་འཚམ་པའི་ཡེ་གེ་ཞིག་ཡོད་པར་འདོད། གཤེན་རབ་མི་བོ་ཆེའི་དུས་སུ་དེ་ལྟ་བུའི་རིག་གནས་སྣ་ཚོགས་རང་གི་སྲས་རྣམས་ཀྱིས་བསྡུས་པ་ནི་སྙན་ནས་སྙན་དུ་བརྒྱུད་པ་གཅིག་པུ་ཙམ་མ་ཡིན་པར་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་དང་བཅས་པའི་སྒོ་ནས་བསྡུས་པ་ནི་མངོན་གསལ་དོད་པོ་རེད། དེར་བརྟེན་ཞང་ཞུང་ནས་བརྒྱུད་པའི་བོན་ལ་སྨར་ཆེན་དང་སྨར་ཆུང་ལ་སོགས་པའི་ཡེ་གེ་ཡོད་པར་སྨྲ་བ་ནི་དོན་དངོས་དང་མཐུན་པ་ཞིག་རེད། ལྷག་པར་དུ་གཤེན་རབ་མི་བོ་ཆེའི་སྲས་དཔྱད་བུ་ཁྲི་ཤེས་ཞེས་གསོ་བྱེད་བསྟན་པའི་རྐང་འཛིན་དེ་ཡིས་མཛད་པའི་བསྟན་བཅོས་ཀྱང་དངོས་སུ་ཡོད་པ་སྟེ། དར་ལྡིང་གི་གཤེན་སྟོན་ཡེ་ཤེས་བློ་གྲོས་ཀྱིས་མཛད་པའི《རྨ་བཅོས་འཆི་གསོས་ལ་ཆུའི་ཞལ་གདམས》ལས། “འདིར་བཤད་པའི་སྨན་བཅོས་ཕལ་མོ་ཆེ་རྣམས་གཤེན་རབ་མི་བོ་ཆེའི་གདུང་སྲས་དཔྱད་བུ་ཁྲི་ཤེས་ཀྱིས་མཛད་པའི་《ཤ་སོས་རུས་འབྱོར་རྒྱུད་མཐུད་ཀྱིས་གདམས་པ་དར་ཡ་གན་གྱི་རྒྱུད》ལས་བཏུས”③ཞེས་དཔྱད་བུ་ཁྲི་ཤེས་ཀྱིས་མཛད་པའི་བསྟན་བཅོས་མིང་དངོས་སུ་སྨོས་ནས་ལུང་དྲངས་ཡོད། དེང་སྐབས་ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བ་རྣམས་ཀྱིས་བརྗོད་པའི་བོན་པོའི་བཀའ་འགྱུར་ཁྲོད་ན་བཞུགས་པར་གྲགས་པའི་གསོ་རིག་ཡིག་ཆ་བདུད་རྩིའི་བང་མཛོད་འབུམ་བཞིར་གྲགས་པ་དེ་གཤེན་རབ་མི་བོ་ཆེའི་མཛད་པའི་མདོ་སྡེ་ཆེན་པོ་དགུའི་ནང་ཚན་ཡིན་པ《ཞང་བོད་ལོ་རྒྱུས་ཏི་སེའི་འོད》ཅེས་པའི་ནང་གསུངས་ཡོད། 《མདོ་དྲི་མེད་གཟི་བརྗིད》ལས་ཀྱང་།“ དཔྱད་ཀྱི་རྒྱུད་སྡེ་ཆེན་པོ་གཞུང་ལྔ། མདོ་སྡེ་ཆེན་པོ་སྡེ་དགུ། མན་ངག་ཡན་ལག་བརྒྱད་ལྡན། ཉིང་ལག་ཉིས་ཁྲི་ཆིག་སྟོང་དུ་གཏན་ལ་ཕབ་ནས་བཤད་དོ།། རྒྱལ་སྲས་དཔྱད་བུ་ཁྲི་ཤེས་དང་དྲང་སྲོང་ཆེན་པོ་བརྒྱད་ལ་གཉེར་དུ་གཏད་དོ”④ཞེས་གསུངས་ལ། ཟུར་མཁར་བློ་གྲོས་རྒྱལ་པོས《ཤེས་བྱ་སྤྱིའི་ཁོག་འབུགས》དུའང“ལྷ་ཐོ་ཐོ་རིའི་རིང་ལ་བོད་ཀྱི་གསོ་བྱེད་དབུ་བརྙེས་པ་མ་ངེས་ཏེ་བོན་རང་ལ་གཏོགས་པའི་གསོ་དཔྱད་ཇི་རྙེད་ཅིག་ཡོད” ⑤ཅེས་གསུངས་ཡོད་པ་དང་སྟག་ཚང་ལོ་ཙཱ་བ་ཤེས་རབ་རིན་ཆེན་གྱིས་མཛད་པའི《གསོ་རིག་གི་བྱུང་བ་སྲོང་བོར་བརྗོད་པའི་གཏམ་དྲང་སྲོང་སྲིད་སྒྲུབ་ཀྱི་མདའ》ཞེས་པ་ལས།“སྟོན་པ་གཤེན་རབ་མི་བོ་ཆེས།། དཔྱད་སྡེ་ཉིས་ཁྲི་ཆིག་སྟོང་མཛད།། བོད་ཡུལ་གསོ་བྱེད་བསྟན་པ་སྤེལ།། དེ་ནས་བོད་ཀྱི་གསོ་དཔྱད་དབུ།། གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་དུས་སུ་རྙེད།།” ⑥ཞེས་བོད་ཡུལ་དུ་དར་བའི་བོད་ལུགས་གསོ་བ་རིག་པ་འདི་བོན་གྱི་སྟོན་པ་གཤེན་རབ་མི་བོ་ཆེ་ཡིས་གསོ་དཔྱད་ཀྱི་གཞུང་ལུགས་སྤེལ་ཏེ་རྗེས་འཇུག་གི་གསོ་དཔྱད་མཁས་པ་མང་པོ་གསོ་སྐྱོང་མཛད་པ་ནི་ལུང་དང་རྟོགས་པ་གཉིས་ཀའི་ཆ་ནས་ཁྱད་ཆོས་དང་ལྡན་པའི་བོད་ཀྱི་གསོ་དཔྱད་ཀྱི་བསྟན་པའི་སྲོལ་གཏོད་པ་པོ་ནི་སྟོན་པ་གཤེན་རབ་མོ་བོ་ཡིན་པ་ལུང་རིགས་ཚད་མས་གྲུབ་བོ།།
དོན་ཚན་གསུམ་པ། ཞར་བྱུང་མདོ་སྨད་བྱང་བརྒྱུད་དུ་བོན་བསྟན་དར་ཚུལ་བཤད་པ།
མཚོ་སྔོན་ཕྱོགས་འདིར་གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་བསྟན་པ་ཐོག་མར་དར་ཚུལ་དང་བསྟན་པའི་གནས་གཞི་བྱུང་ཚུལ། དེ་ནས་ཉམས་གུད་སོང་ཚུལ། སླར་ཡང་བསྐྱར་དར་བྱུང་ཚུལ་སོགས་ནི། སྔོན་དང་པོ་སྟོན་པ་གཤེན་རབ་ཀྱི་སྲས་གདུང་སོབ་མུ་ཆོ་ལྡེམ་དྲུག་གི་སློབ་མ་འཛམ་གླིང་མཁས་པ་དྲུག་བྱོན་པའི་ནང་གི་ཁྲོམ་མཁས་པ་གསེར་ཐོག་ལྕེ་འབྱམས་ནི་མཚོ་སྔོན་ཕྱོགས་འདིར་འཁྲུངས་པ་ཡིན། དེ་ནས་བཟུང་། རྨ་ཁྲོམ་ར་གསུམ་ཞེས་རྨ་རྒྱལ་ཆུ་གླིང་དང་ཁྲོམ་ཁྲི་གཤོག་རྒྱལ་མོའི་མཚོ་མོ། ར་རྒྱ་ཁྱུང་དགོན་སོགས་སུ་བོན་བསྟན་དར། དེ་ནས་བོད་་རྒྱལ་ཏིང་ཁྲི་བཙན་པོའི་རིང་མདོ་ཁམས་དབྱར་མོ་ཐང་ཞེས་པར་ཀ་ཅུའི་ཀ་ཆུ་མཁན་པོ་གཙུག་ཕུད་རྒྱལ་བ་འཁྲུངས་ནས། མཚོ་ཁའི་བོན་པོ་གདོང་སྣ་དང་འདུལ་བའི་བླ་རྣམ་དུ། བྲག་དཀར་རྩེ་མཐོར་སྒོམ་ལ་གནས། ཞེས་གསུངས་པ་བྲག་དཀར་རྨ་རི་ཏེའུ་གསུམ་གྱི་གྲུབ་གནས་སོགས་སུ་མདོ་སྔགས་གཉིས་ཀ་དར་བར་མཛད་པ་པོ་ནི། ཁྲོམ་གཤེན་རྔམ་པ་ལྕེ་རིང་དང་མཁན་ཆེན་མུ་ཟི་གསལ་བཟང་སོགས་ཡིན་པ་ཀུན་གྱིས་ཤེས་ལ། དེ་དག་གནམ་གྱི་ཁྲི་བདུན་རིང་ཡིན་པའང་ཀུན་གྱིས་ཤེས་ཐུབ་བོ། དེའི་སྐབས་སུ་བོན་བསྟན་དར་བའི་རྟགས་མཚན་གསལ་བོ་ཅི་ཡོད་ཅེ་ན། རེབ་གོང་གི་དྲན་པའི་གྲུབ་གནས་སོགས་ཀྱིས་གསལ་བོར་ཤེས་ལ་བསྟན་པའི་བདག་པོ་ཁྲོམ་གཤེན་གྱི་དངོས་སློབ་ནི། ཁྲོམ་ཀརྨ་མུ་ཕྱོ་དང་མེ་ཉག་ནམ་ར་རྩེ་དགུ། སུམ་པའི་མཁས་པ་གྷུ་ཧུ་ལུ་སྤར་ཡའི་སློབ་མ་སུམ་པ་མུ་སྤུངས་གསལ་ཏིང་། སུམ་པ་ལི་ཕྱོ་ཧ་ར། མེ་ཉག་ལྕ་ཚ་མཁར་བུ། མཁས་པ་དྲུག་པོའི་ཞབས་བསྟེན་པའི་སློབ་མ་བླ་ཆེན་དྲན་པ་ནམ་མཁའ་སོགས་ཕྱོགས་འདིར་བྱོན་པ་བསྟན་འབྱུང་ལོ་རྒྱུས་རྣམས་ཞལ་མཐུན་ནོ།། སྔ་འགྱུར་བསྟན་པའི་གནས་གཞི་བྱུང་ཚུལ་ནི། མཚོ་སྔོན་རེབ་གོང་ཕྱོགས་སུ་སློབ་དཔོན་དྲན་པ་ནམ་མཁས་བྱང་ཕྱོགས་གོང་མོའི་གུར་ཁང་དུ་གྲུབ་གནས་ཁྱད་པར་བ་ཞིག་ཡོད་ལ། རྒྱབ་ན་སྲིད་རྒྱལ་བླ་རི། མདུན་ན་བྲག་བཙན་ཟངས་རི། ཉེ་འདབས་ན་ཨ་བ་ངོས་བཟང་གི་དགོན་སྡེ་བཏབས། སེ་བོན་གྱི་གདུང་རྒྱུད་ལས་མཆེད་པའི་ལྷ་སྡེ་སེ་བརྒྱ་བོན་ཐང་གི་སྡེ་ཡོད། ཤར་ཕྱོགས་ལྷ་རི་དཀར་པོའི་རྩ་བ་ན་དབལ་མོ་གནས་ཀྱི་དགོན་སྡེ་ཆེན་པོ་ཡོད། ཤར་ལྷོའི་སྟག་གཡག་བྱ་ལུང་རི་རྩེ་ན་སྤྱི་དགོན་གཡུང་དྲུང་གསང་བ་བདེ་ཆེན་གླིང་ཡོད། དེ་དང་ཉེ་བའི་དཀོན་མོའི་ཉིན་ཕྱོགས་ན་ཡེ་ཤེས་ཉི་མ་ཕུག་གི་དགོན་ཆེན་ཡོད། ཡར་ནང་ལྷོ་ཕྱོགས་གཡུ་འབྲོང་ཁྱུང་གསུམ་མདུན་དབུས་ན་ཞོ་ར་སྨན་གྱི་རི་བོའི་རི་ཁྲོད་ཡོད། ནུབ་ཕྱོགས་བྱ་ཁྱུང་ལྷུན་པོའི་མདུན་ལུང་ན་དགོན་ཁུག་བདེ་ཡངས་ཞེས་པའི་དགོན་སྡེ་ཡོད། བྱང་ཕྱོགས་རི་བོ་ཁྱུང་ཆེན་དར་མའི་ཁ་ལྡིང་ན་ཁྱུང་བོ་དར་ལྡིང་དགོན་ཆེན་ཞེས་པའི་སྒྲུབ་སྡེ་ཆགས། དེ་རྣམས་ཕྱག་བཏབ་པའི་དུས་ཚོད་ནམ་ཞིག་རེད་ཅེ་ན། སྔོན་བོད་རྒྱལ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་གྱི་སྐུ་རིང་ལ་བོན་བསྟན་དྲན་པ་ནམ་མཁའ་ནས་ཨ་བ་ངོས་བཟང་དགོན་སྡེ་སོགས་ཕྱག་བཏབ་ནས་བསྟན་པ་དར་ཡོད་པའི་ཕྱིར། དེ་རྗེས་བོད་རྒྱལ་དར་མའི་རིང་ཁྲིམས་བཙན་པ་ལ་བྲོས་བཤོལ་ཚུལ་དུ་རེབ་གོང་གྲུབ་ཐོབ་གསུམ་ཞེས་ཡོངས་སུ་གྲགས་པ་སྤྱི་རྟིང་འཁོར་ལོས་བསྒྱུར་བ་དང་། ངོ་མོ་ཡེ་ཤེས་མཚོ་རྒྱལ་དང་ཁྱུང་པོ་ཁྱུང་དཀར་ཚངས་པ་གསུམ། དབུས་ས་ཀ་གདོང་དྲུག་ནས་ཕྱོགས་འདིར་བྱོན་ཞེས་ལོ་རྒྱུས་དང་བཅའ་ཡིག་སོགས་ན་གསུངས་ཡོད་དེ། ད་ལྟ་ཁྱུང་པོ་སྟེང་ཆེན་རྫོང་གི་རི་རྩེ་དྲུག་གི་ཕྱོགས་དེ་ནས་བྱོན་པ་ཡིན། རྣམ་པ་གསུམ་གྱི་དྲན་པ་ནམ་མཁའི་བསྟན་པ་དར་ཡོད་པ་ལ་འཛིན་སྐྱོང་སྤེལ་གསུམ་མཛད་ནས་ངོ་སྤྱི་ཁྱུང་གསུམ་གྱི་སྒྲུབ་སྡེ་སོགས་དར་བ་ཡིན་ལ། མི་ལོ་སུམ་བརྒྱ་ཙམ་གྱི་ཡུན་ལ་བོན་བསྟན་དར་རྒྱས་བྱུང་། དེ་ནས་རབ་བྱུང་བཞི་པའི་དུས་མགོ མི་ལོ་བརྒྱད་བརྒྱ་ཙམ་གྱི་སྔོན་དེར། སོག་རྒྱལ་ཆིང་གེ་སེ་བོད་དུ་ཐོན་ནས་བོད་ཁམས་དབང་དུ་སྡུད་པའི་ཐབས་སྣ་ཚོགས་བཀོལ། བཙན་དབང་གིས་དམག་ཤུགས་བཀོལ་ནས་བསྟན་པའི་གནས་གཞི་དགོན་སྡེ་མང་པོ་ཞིག་མེད་པར་བཏང་བ་དང་། མགོ་མ་བཏགས་ན་མི་མང་པོའི་ཚེ་སྲོག་ལ་གནོད་པ་ཚབས་ཆེན་བྱུང་། བོད་ལ་གཅིག་གྱུར་གྱི་རྒྱལ་པོ་དང་མགོ་ཁྲིད་བྱེད་མཁན་མེད་པས་ཕམ་ཁ་བརྗོད་ལས་འདས་པ་ཞིག་བྱུང་། དེ་རྗེས་གྲུབ་མཐའི་ཕྱོགས་ཞེན་དང་སྲིད་དབང་འཕྲོག་རྩོད་སོགས་དོན་རྐྱེན་ངན་པ་ཟུང་དུ་འབྲེལ་ནས་ཀརྨ་བཀའ་བརྒྱུད་དང་། བོན་པོ། ཇོ་ནང་བཅས་ལ་ཉམས་རྒུད་ཆེན་པོ་བྱུང་བ་ཡིན་པ་ནི། ས་ཕག་འཁྲུག་པ། ས་འབྲིའི་འཁྲུག་པ། ཀར་དགེའི་འཁྲུགས་པ་སོགས་མང་དུ་བྱུང་བའི་ལོ་རྒྱུས་དེས་ཤེས་སོ།།
དེ་ནས་རབ་བྱུང་ལྔ་བའི་ནང་ཁྱུང་དཀར་ཚངས་པའི་རྣམ་སྤྲུལ་ཁྱུང་པོ་གཡུ་ཐོག་འབར་བ་བྱོན་ནས་དྲན་པའི་གདན་ས་ངོས་བཟང་དགོན་པའི་ཚབ་ཏུ་ཁྱུང་དཀར་རིག་འཛིན་སྨིན་གྲོལ་གླིང་བཏབས། དེར་འབྲེལ་ཁྱུང་པོ་དར་ལྡིང་དགོན་པའི་ཚབ་ཏུ་ཁྱུང་དཀར་བསྟན་པ་རྒྱ་མཚོའི་གླིང་ཕྱག་བཏབས་པ་དང་། ཧོར་ནག་གནམ་སྟེང་ཞྭ་དཀར་གཡུང་དྲུང་གླིང་དང་སྟོང་ཆེ་རིག་འཛིན་ཀུན་འདུས་རྣམ་རྒྱལ་གླིང་། གླིང་རྒྱ་ས་སོ་མ་ན་མདོ་སྔགས་ཕུན་ཚོགས་དར་རྒྱས་གླིང་། སྡོང་སྐམ་ན་གསང་སྔགས་བདུད་དུལ་ལྷུན་གྲུབ་གླིང་། དར་གྲོང་ན་སྒྲུབ་སྡེ་རྒྱལ་མཚན་མི་འགྱུར་གླིང་། ཞོ་འོང་ཉིན་ཐ་ན་ཀུན་འདུས་གཡུང་དྲུང་འགྱུར་མེད་གླིང་སོགས་ཡོད། སྤྱི་རྟིང་འཁོར་ལོས་བསྒྱུར་རྒྱལ་གྱི་རྣམ་སྤྲུལ་སྐྱིད་སྟོན་འཁོར་ལོས་སྤྱི་དགོན་གཡུང་དྲུང་གསང་བ་བདེ་ཆེན་གླིང་གི་ཚབ་ཏུ་སྤྱི་ཨརྒ་སྟེང་ནས་ཐེག་ཆེན་བོན་འཁོར་ལྷུན་གྲུབ་གླིང་ཕྱག་བཏབས། དེར་འབྲེལ། སྤྱི་གད་པ་སྐྱ་བོ་ནས་གསང་སྔགས་རིག་འཛིན་དར་རྒྱས་གླིང་དང་། སྤྱི་གདོང་མགོ་ནས་ཐེག་ཆེན་སྨིན་གྲོལ་རྒྱ་མཚོའི་གླིང་། སྤྱི་དགོན་ཀུན་ཁྱབ་གཡུང་དྲུང་གླིང་སོགས་བྱུང་བ་རེད། ཡང་ངོ་མོ་ཡེ་ཤེས་མཚོ་རྒྱལ་གྱི་རྣམ་སྤྲུལ་ངོ་མོ་གྲུབ་ཆེན་ཡེ་ཤེས་ཁྲོ་རྒྱལ་བྱོན་ནས་དཀོན་མོ་ཉིན་གྱི་ཡེ་ཤེས་ཉི་མ་ཕུག་གི་དགོན་ཆེན་གྱི་ཚབ་ཏུ་རྒྱལ་བསྟན་ཡེ་ཤེས་རྒྱ་མཚོའི་གླིང་ཕྱག་བཏབས། དེར་འབྲེལ།གྱང་རི་ན་རིག་འཛིན་ཐུགས་རྗེ་བྱང་ཆུབ་གླིང་སོགས་ཡོད། ཡང་སྔོན་གྱི་གྲུབ་ཐོབ་རྣམ་གསུམ་གྱི་སློབ་མ་བོན་བརྒྱ་དབྱིངས་ཀློང་རིན་ཆེན་ཞེས་པས་བོན་བརྒྱ་གསང་སྔགས་རིན་ཆེན་དར་རྒྱས་གླིང་། དེར་འབྲེལ། བོན་བརྒྱ་སྨན་རི་བཤད་སྒྲུབ་སྨིན་གྲོལ་གླིང་། མག་སར་ན་ཁྱུང་པོ་བསྟན་པ་དར་རྒྱས་ཀྱིས་གཡུང་དྲུང་བསྟན་དར་གླིང་ཕྱག་བཏབས། གདུང་ངེས་ཉི་མ་འཛིན་གྱིས་གདུང་ངེས་གྲུབ་པ་ཀུན་འདུལ་གླིང་སོགས་བཏབས། དེ་ལ་ཡར་ནང་བོན་སྡེ་ཁ་གསུམ་ཞེས་སྤྱི་མིང་ཡོངས་སུ་གྲགས། དེ་ལས་མཆེད་དེ་ཕ་བོན་བརྒྱ་དབྱིངས་ཀློང་རིན་ཆེན་དང་མ་སོ་ནག་རྒྱལ་མོ་བྱམས་གཉིས་ཀྱི་སྲས་རྒྱུད་ལས་མང་དུ་མཆེད་དེ་རིགས་རྒྱུད་ཤིན་ཏུ་དར་བས། བོན་བརྒྱ་དུད་ཁྱིམ་བཅུ་འབྲོག་ཕྱོགས་སུ་སོང་བའི་རྒྱུད་ལ་ད་ལྟ་ཁྱིམ་གྲངས་སྟོང་ཕྲག་ལྷག་ཡོད། སྲས་རྒྱུད་མ་ཞང་ཕྱོགས་སུ་འཕེལ་བ་ལ་ད་ལྟ་སོ་ནག་བོན་པོ་ཚང་ཞེས་ཁྱིམ་གྲངས་ཉིས་བརྒྱ་ཙམ་ཡོད། དེའི་ནང་དུ་སོ་ནག་བོན་པོ་སྤྱི་འདུལ་གར་གྱི་དབང་ཕྱུག་ཅེས་ཡོངས་གྲགས་སོ་ནག་བོན་ཕྲུག་གྲུབ་ཆེན་ཐོགས་འཛིན་བྱོན་ནས་དེའི་གདུང་རྒྱུད་དང་སློབ་རྒྱུད་ལ་མདོ་སྔགས་བསྟན་རྒྱས་གླིང་ཞེས་བཙུན་དགོན་དང་སྔགས་དགོན་ཟུང་འབྲེལ་དུ་དར་བ་འདི་བྱུང་། ཐུན་ཏེ་ར་རྒྱའི་ཕྱོགས་སུ་བོན་བསྟན་སླར་གསོ་བྱས་པ་ནི་སེ་ཟ་མི་འཇིག་ཀུན་བཟང་དཔལ་ལྡན་གླིང་སོགས་བྱུང་། དེ་དག་ཐམས་ཅད་ལ་བོན་བརྒྱ་ལྷ་རྗེ་དཔའ་མཁར་དང་རང་ཤར་རིག་གྲོལ། གཡུང་དྲུང་ཕུན་ཚོགས། སྐུ་སྐྱེས་ཆེ་བ་དང་གྲུབ་དབང་ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་སོགས་བླ་རབས་རིམ་བྱོན། རྩེ་ཞིག་བླ་རབས། སྟོང་ཆེ་བླ་རབས་རྣམས་ཀྱིས་བསྐྱངས་ནས་ད་ལྟའི་བར་དུ་མ་ཉམས་པར་གནས་པ་འདི་རྣམས་སོ། །རླངས་རྒྱལ་པོ་ངོ་མོའི་གདུང་རྒྱུད་ལས་རེབ་གོང་མར་ནང་དུ་མཆེད་པ་ནི། མར་ནང་བོན་ཚང་མ་འདི་པཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་པའི་རུས་དཔོན་ཡིན་པ་དང་དབལ་ལུང་དང་ལྷོ་བ་སོགས་ཡིན་ལ། སྐྱིད་སྟོན་འཁོར་ལོའི་གདུང་རྒྱུད་ལས་མཆེད་པ་ནི་གུང་ཧོ་སྐ་གསར་བོན་པོའི་ནང་ན་ཨེར་ཏིའི་སྐྱིད་ཚང་དང་མཁའ་ཡངས་གདུང་གི་རྒྱུད་གཉིས་ཀ་ཡོད་ལ་དེར་སྟོང་ཁྱུང་ཞབས་དྲུང་རིན་པོ་ཆེས་ཕྱག་བཏབས་པའི་ཨེར་ཏིའི་དུང་དཀར་དགོན་པ་སོགས་ཡིན། ཡང་བྱང་ཕྱོགས་བོན་པོ་གོས་སྔོན་ཅན་ཞེས་གྲུབ་ཐོབ་ཀུན་ཏུ་བཟང་པོའི་གདུང་རྒྱུད་དང་སློབ་རྒྱུད་ལས་ཧྭ་ལུང་དོན་ཤེས་དང་ཤར་སྟེང་། གཟུངས་སྤྱོད་རྒྱུད། འབའ་འོག གཟུངས་ཐོག་སོགས་ཀྱི་བོན་སྡེ་དང་དེ་དག་ལ་སྟོང་ཆུང་ཞབས་དྲུང་རིན་པོ་ཆེས་བདག་གིར་མཛད་ནས་དར་རྒྱས་བྱུང་བ་ཡིན། 《མདོ་སྨད་ཆོས་འབྱུང་》 ལས། “སྔོན་ཆད་བྱ་ཁྱུང་བོན་སྐྱོང་དགོན་སྡེ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་ཆོས་རྗེ་དོན་གྲུབ་རིན་ཆེན་རིང་ནས་གནས་སྤོར་དགོས་པ་བྱུང་། བ་ཡན་རྩ་བ་ཕྱོགས་སུ་གནས་སྤོས་པ་ལ་སྟོང་ཆུང་དགོན་པ་ཟེར། རབ་བྱུང་ལྔ་བའི་ནང་ཡིན། དེ་རྗེས་ཧེ་དམག་ལ་རྒྱུ་ནོར་བརྫངས་ནས་མེད་པར་བཏང་ན་ཡང་སྟོང་ཆུང་ཞབས་དྲུང་བསོད་ནམས་གཡུང་དྲུང་དབང་རྒྱལ་ནས་ད་ལྟའི་དགོན་གནས་སྐྱ་ཡེ་གནས་མགོའི་ཕུ་ལ་ཕྱག་བཏབས་ནས་བསྐྱངས།” ⑦ཁྱུང་རྒྱལ་བོན་བརྒྱ་སྐེད་དང་སྐྱེ་ཡེ་གནས་མགོ ཇོས་རྒྱ། ཨ་ཀ་ར་སོགས་ལྷ་སྡེ་ཡིན། ཁྱུང་དཀར་རྒྱུད་འཛིན་སྡོང་སྐམ་ནས་ཆད་པའི་སྣང་རའི་ཞ་ཁྲ་ཡང་བོན་གྱི་སྒྲུབ་སྡེ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ནས་ད་ལྟའི་བར་དུ་གནས་ཡོད་ལ་སྲིད་པ་རྒྱལ་མོའི་རྡོ་སྐུ་རང་བྱོན་ཀྱང་བཞུགས་ཡོད། ཁྲི་ཀའི་ཕྱོགས་སུའང་རབ་བྱུང་བཞི་པའི་ནང་མཐའ་བྲལ་བསོད་ནམས་རྒྱལ་མཚན་གྱི་དངོས་སློབ་སོག་བཙུན་སྟོན་པ་ཡེ་ཤེས་རྒྱལ་མཚན་དང་སོག་སྡེ་པདྨ་རྒྱལ་ཞེས་སྐུ་མཆེད་རྣམ་པ་གཉིས་ཁྲི་ཀ་ཡུལ་དུ་བྱོན་ནས། མེ་ལུང་བྲག་དཀར་དང་ལྷ་དཀར་པོ། བོན་པོའི་གདོང་སྣ་རྣམས་ཀྱི་ཚམས་སུ་སྟོང་ཆེ་ཁྱུང་མོང་གྲྭ་ཚང་དང་འཕྲང་དམར་ལུང་བའི་ཨ་དགོན་སྒྲུབ་སྡེ་ཉམས་པའི་རྗེས་སུ་སེ་བརྒྱ། རྨེའུ་ཚང་གོང་བ་སོགས་སྒྲུབ་སྡེ་དར་རྒྱས་བྱུང་བ་ཡིན། མཚོ་སྔོན་ཁྲི་ཤོག་རྒྱལ་མོའི་ཉེ་འགྲམ་གྱི་མཚོ་ཁའི་བོན་པོའི་གདོང་སྣ་དང་ལྷ་མོ་སྲིད་རྒྱལ་དྲེའུ་ནག་མའི་དགོན་པ་ད་ལྟ་ལྷ་མོ་དྲེའུ་ཟེར་བ་དེ་ཡིན་པ་དང་། སད་དོ་དགོན་པ་ཞེས་པ་ཞང་སྐད་སད་དོ་ཞེས་པ་ལྷ་ཡིན་པས། ལྷ་དགོན་ཞེས་པ་ད་ལྟ་སད་དོ་དགོན་པ་ཟེར་བ་སྔགས་རྙིང་མ་བའི་དགོན་སྡེ་རུ་བསྒྱུར་ཏེ་བོན་པོས་སླར་གསོ་བྱེད་མ་ཐུབ་པར་ལུས་ཡོད།དེར་མ་ཟད་བྲག་དཀར་སྤྲེལ་རྫོང་ཞེས་མ་རྒྱུད་ཀྱི་སྒྲུབ་གནས་སྐོར་བ་གཡོན་སྐོར་བྱེད་དགོས་པ་དེ་ཡང་བོན་པོས་བསྐྱར་གསོ་བྱེད་མ་ཐུབ་པར་ལུས་སོ།།
-----------------------------------------------------------------------------------------------------
ལུངས་ཁུངས།
①《མདོ་དྲི་མེད་གཟི་བརྗིད》བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༢༠༠༠ལོ། P.220
②《ལེགས་བཤད་རིན་པོ་ཆེའི་མཛོད》 ཤར་རྫ་བཀྲ་ཤིས་རྒྱལ་མཚན། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། P.118
③《རྨ་བཅོས་འཆི་གསོས་ལ་ཆུའི་ཞལ་གདམས》 དར་ལྡིང་གཤེན་སྟོན་ཡེ་ཤེས་བློ་གྲོས་ཀྱིས་མཛད།
དཔེ་རྙིང་བྲིས་མ། P.10
④《མདོ་དྲི་མེད་གཟི་བརྗིད》བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༢༠༠༠ལོ། P.103
⑤《ཤེས་བྱ་སྤྱིའི་ཁོག་འབུགས》ཟུར་མཁར་བློ་གྲོས་རྒྱལ་པོས་མཛད། སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།༢༠༠༡ལོ།
⑥《གསོ་རིག་གི་བྱུང་བ་སྲོང་བོར་བརྗོད་པའི་གཏམ་དྲང་སྲོང་སྲིད་སྒྲུབ་གྱི་མདའ》 སྟག་ཚང་ལོ་ཙྰ་བས་མཛད། དཔེ་རྙིང་བྲིས་མ། P.59
⑦《མདོ་སྨད་ཆོས་འབྱུང》 བྲག་སྒོམ་པ་བསྟན་པ་རབ་རྒྱས། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། P.238
མཇུག་བསྡུ་བའི་གཏམ།
བོད་མི་རིགས་ཀྱིས་གནའ་ནས་བཟུང་རང་གི་རིག་གནས་འཛིན་སྐྱོང་སྤེལ་གསུམ་དང་ཉེ་རབས་དང་དེང་རབས་སུ་མི་རིགས་གཞན་དང་ཐ་ན་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་པའི་མཁས་པ་རྣམས་ཀྱིས་སློབ་སྦྱོང་དང་ཞིབ་འཇུག་གང་མང་མཛད་པས་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་ཀྱི་རིན་ཐང་དང་དོན་སྙིང་དེ་ཁས་ལེན་དང་ར་སྤྲོད་དོན་དང་ལྡན་པ་ཞིག་བྱས་ཡོད་མོད། འོན་ཀྱང་བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་ཀྱི་མ་ལག་ཆེན་པོ་གཉིས་གཅིག་ཏུ་གྲུབ་པའི་བོན་གྱི་རིག་གནས་ལ་སླར་ཡང་ངོས་འཛིན་གསལ་བོ་བྱེད་དགོས་པའི་གནད་ལ་ཐུག་ཡོད། ད་ལྟའི་བོད་རིག་པ་ཞིབ་འཇུག་གནང་མཁན་གྱི་ཁྲོད་ནས་ཁ་ཅིག་གིས་གཅིག་ནས་བོན་གྱི་བསྟན་པའི་གཞི་རྩའི་ནང་དོན་ནི་གནམ་ས་དང་གཞི་བདག་སོགས་ལ་དད་པ་ཙམ་ཡིན་པ་ལས་གཞུང་ལུགས་དང་ལྡན་པ་ཞིག་མ་ཡིན་པར་འདོད་པ་དང་། གཉིས་ནས་སངས་རྒྱས་གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་བསྟན་བཅོས་ཐམས་ཅད་ཐུབ་བསྟན་པའི་བསྟན་བཅོས་ལ་ལད་མོ་བྱས་ཏེ་བསྒྱུར་བ་ཞིག་ལས་བོན་ལུགས་རང་ལ་གཏོགས་པའི་གཞུང་ལུགས་དང་བསྟན་བཅོས་མེད་པར་སྨྲ་བ་བཅས་ཀྱི་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། དེ་དག་ལ་བསམ་བློ་ཞིབ་ཏུ་བཏང་ན་དོན་དང་མི་མཐུན་ལ་བོན་ལ་གཞི་བདག་དང་གནས་རི་སོགས་ལ་དད་རྒྱུན་སྔོན་ནས་ཡོད་ལ་ད་ལྟའི་བར་བར་མ་ཆད་པར་བསྟན་བཅོས་ཀྱི་གཞུང་ལ་བརྟེན་ནས་ལྟ་གྲུབ་ཀྱི་ལམ་ལྟར་སྒྲུབ་དགོས་པ་ལྟར་དེའི་སྐོར་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་ཇི་རྙེད་ཅིག་ད་བར་མཐོང་རྒྱུ་ཡོད་པས་གཞུང་ལུགས་མེད་པར་འདོད་པ་རྒྱུས་མེད་ཀྱི་གཏམ་དུ་སོང་བ་དང་། གཅིག་ནི་བརྗོད་བྱ་རྒྱ་ཆེ་ཞིང་ནང་དོན་གཏིང་ཟབ་པའི་གཞུང་ལུགས་ཆ་ཚང་བ་དང་ལྡན་པའི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་བོད་དུ་དར་ཁྱབ་ཆེས་ཆེར་བྱུང་སྟེ་བོན་ཉམས་ཤིང་རྒུད་པར་གྱུར་པ་དེ་བདེན་ཡང་ཡུལ་ཁམས་མང་པོ་ཞིག་ཏུ་བོན་ལ་དད་པའི་སྡེ་དང་འདུས་པ་སྟོང་ཕྲག་ཙམ་འཛོམས་པའི་བོན་དགོན་ཡང་ཡོད་པ་ཁས་ལེན་བྱེད་དགོས་པ་ཀུན་གྱིས་ཤེས་གསལ་རེད། གཉིས་གངས་ཇོ་མོ་གླང་མའི་ཉིན་སྲུབ་གྱི་སྟོད་མངའ་རིས་དང་བོན་གྱི་འདུ་གནས་ཏེ་སེའི་རིག་གཞུང་། ཡུལ་མདོ་སྨད་ཀྱི་རྒྱལ་པོའི་བང་སོ་སོགས་སུ་བོན་པའི་རིག་གནས་གྱི་ཤུལ་བཞག་མང་པོ་དང་རིན་ཐང་ལྡན་པའི་རིག་རྫས་ཀྱིས་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དཔང་པོ་རྙེད་ཐུབ། གོང་དུ་བཤད་པ་ལྟར་བོད་ཀྱི་གནའ་རབས་རིག་གནས་ཀྱི་གྲུབ་ཆ་གཉིས་ལས་བོན་པའི་བསྟན་བཅོས་གསར་རྙིང་དང་བཅས་པར་ཞིབ་འཇུག་དང་དེ་ལ་མཁོ་བའི་རྒྱུ་ཆ་གསོག་འཇོག་གི་ཐབས་ལ་བརྟེན་ནས་བོད་ཀྱི་གནའ་བོའི་རིག་གནས་རྒྱུན་འཛིན་དང་དར་སྤེལ་གཏོང་བའི་བསམ་པའི་བློ་སྔོན་ཏུ་བཏང་སྟེ། རེབ་གོང་བོན་བརྒྱ་སྨན་རི་བཤད་སྒྲུབ་གླིང་གི་མཁས་དབང་བོན་བརྒྱ་དགེ་ལེགས་ལྷུན་འགྲུབ་རྒྱ་མཚོ་དང་བལ་ཡུལ་ཁྲི་བརྟན་ནོར་རྩེ་གླིང་ནས་ཕེབས་པའི་སྣང་གཞིགས་དགོན་པའི་དགེ་བའི་གཤེས་གཉེན་ཆེན་མོ་ཡེ་ཤེས་རྒྱལ་མཚན་ཟུང་གིས་བཀའ་ལུང་དང་འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་གཏམ་གང་མང་ལ་འདྲི་རྟོག་བྱས་པ་བརྒྱུད་ཁོ་བོའི་སློབ་དཔོན་ཆེན་མོས་མཛུབ་སྟོན་གྱི་འོག ད་ལམ་བོན་གྱི་བཀའ་འགྱུར་གྱི་བྱུང་རིམ་དང་འབྲེལ་པར་གཞིའི་ཕྱི་མོ་དག་རང་བློས་འཆིམ་ཚོད་ཀྱིས་ཞིབ་འཇུག་བྱ་ཁུལ་བགྱིས་ཀྱང་ད་རེ་ཁོ་བོར་དུས་ཚོད་ཀྱིས་བསྟུང་བ་ཚབས་ཆེ་ལ་རྣམ་དཔྱོད་ཀྱི་འཇུག་པ་ཚེགས་ཆེ་བས་མ་རྟོགས་ལོག་རྟོགས་ཀྱི་སྐྱོན་ཡོད་སྲིད་པས་མཁྱེན་དཔྱོད་ཡངས་པའི་སློབ་དཔོན་དམ་པ་དང་ཆེད་ལས་རིག་གནས་ལ་བྱང་ཆ་ལྡན་པའི་ཤེས་ལྡན་པ་དག་གིས་དགོངས་ཆར་ལྷུག་པོར་ཡོང་བར་ཞུའོ།།
ཟུར་བལྟའི་ཡིག་ཆ།
བོད་ཡིག་གི་སྐོར།
1《མདའ་དང་འཕང》མཁར་རྨེའུ་བསམ་གཏན་གྱི་བརྩམས། ཀྲུང་གོ་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༢༠༠༧ལོ།
2《བསྟན་པའི་རྣམ་བཤད་དར་རྒྱས་གསལ་བའི་སྒྲོན་མེ》སྤ་བསྟན་རྒྱལ་བཟང་པོའི་བརྩམས། ཀྲུང་གོའི་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༡༩༩༡ལོ།
3 《མཁས་དབང་བོན་བརྒྱ་རིན་པོ་ཆེའི་བསྟན་རྩིས་དང་དཔྱད་རྩོམ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས》 བོན་བརྒྱ་དགེ་ལེགས་ལྷུན་འགྲུབ་རྒྱ་མཚོའི་བརྩམས། ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༢༠༠༩ལོ།
4《བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིགས་རྣམ་བཞག》ཀླུ་ཚང་རྡོ་རྗེ་རིན་ཆེན་ཀྱིས་བརྩམས། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༡༩༩༢ལོ།
5 《ནམ་མཁའི་ནོར་བུའི་གསུང་རྩོམ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས》 ཀྲུང་གོའི་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༡༩༩༤ལོ།
6 《ལེགས་བཤད་རིན་པོ་ཆེའི་གཏེར་མཛོད》ཤར་རྫ་བཀྲ་ཤིས་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་བརྩམས། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༡༩༨༥ལོ།
7《བོད་རིག་པའི་སྐོར་གྱི་རྩོམ་ཡིག་ཐོར་བུ》ཤར་ཡུལ་ཕུན་ཚོགས་ཚེ་རིང་གིས་བརྩམས། བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༢༠༠༩ལོ།
8《མདོ་དྲི་མེད་གཟི་བརྗིད》བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༢༠༠༠ལོ།
9 དཔྱད་རྩོམ《གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་བཀའ་བརྟེན་གྱི་བྱུང་བ》སྟོང་ཆེ་ཚེ་རིང་ཐར་གྱིས་བྲིས།
10《གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་བཀའ་འགྱུར་དཀར་ཆག་ཉི་མ་འབུམ་གྱི་འོད་ཟེར》རིག་འཛིན་ཀུན་གྲོལ་གྲགས་པས་བསྒྲིགས། ཀྲུང་གོའི་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་ལྟེ་གནས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༡༩༩༣ལོ།
11《བཀའ་ཐང་སྡེ་ལྔ》 ཨོ་རྒྱན་གླིང་བས་གཏེར་ནས་བཏོན། ༡༩༨༦ལོར་མི་རིགས་དཔེ་བསྐྲུན་ཁང་གིས་དཔར་དུ་བསྐྲུན།
12《གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་བཀའ་འགྱུར་ཆེན་མོ་ངོ་སྤྲོད་ཆེ་ལོང་ཙམ་ཞུ་བ》བྱ་འཕུར་གནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་བརྩམས། བོད་ལྗོངས་ཞིབ་འཇུག ༡༩༩༤ལོའི་དེབ་བཞི་བ།
13 མཁས་དབང་དུང་དཀར་བློ་བཟང་འཕྲིན་ལས་ཀྱི་གསུང་འབུམ་ལས《བོད་ཀྱི་དཀར་ཆག་རིག་པ》མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༢༠༠༤ལོ།
14 《ཆོས་འབྱུང་མེ་ཏོག་སྙིང་པོ་སྦྲང་རྩིའི་བཅུད》 ཉང་ཉི་མ་འོད་ཟེར་གྱིས་བརྩམས་པའི་གངས་ཅན་རིག་མཛོད། བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།
15《བེེ་རོའི་རྣམ་ཐར་འདྲ་འབག་ཆེན་མོ》སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༡༩༩༥ལོ།
16《གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་ཨ་གཡུང་བཀའ་འགྱུར་གློག་པར་མའི་དཀར་ཆག》སི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་མི་རིགས་ཞིབ་འཇུག་སུའོ་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ཞིབ་འཇུག་ཁང་གི་པར།
17《གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་བསྟན་འབྱུང་ཕྱོགས་བསྡུས》བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།
18 ཁྲོ་ཆེན་རྒྱལ་པོའི་ཡིག་ཚང་ལས《ཁྱུང་ཕོའི་རྒྱལ་རྒྱུད་ཤེལ་དཀར་མེ་ལོང》སྤྲུལ་སྐུ་གཤེན་རྒྱལ་བསྟན་འཛིན་སྒྲིགས།
19 ཤར་རྫ་བས་མཛད་པའི《སྔོན་འགྲོའི་ཁྲིད་ཡིག་བཀའ་ལུང་རྒྱ་མཚོ》དཔེ་རྙིང་།
20 དཔྱད་རྩོམ《བོད་ཞང་ཤེས་རིག་སྐོར་ཀྱི་ཟིན་ཐོ་ཞེས་བའི་རྩོམ་ཡིག་གི་དྲིས་ལན》 ཁྱུང་དཀར་འགྱུར་མེད་ཤེས་རབ་གྱི་བྲིས། ཀྲུང་གོའི་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག ༡༩༩༡ ལོའི་དེབ་གསུམ་པ།
21《ཞང་བོད་ལོ་རྒྱུས་ཏི་སེའི་འོད》ནམ་མཁའི་ནོར་བུས་བརྩམས། ཀྲུང་གོའི་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།
22《དུང་དཀར་ཚིག་མཛོད་ཆེན་མོ》དུང་དཀར་བློ་བཟང་འཕྲིན་ལས་ཀྱིས་བསྒྲིགས།
23 དཔྱད་རྩོམ《རྒྱ་གར་འཕགས་པའི་ཡུལ་གྱི་རིག་གནས་བོད་གངས་ཅན་གྱི་རྩོམ་རིག་དང་ཇི་ལྟར་འབྲེལ་བའི་ཚུལ་དཔྱད་པ་དཔྱོད་ལྡན་ཡིད་ཀྱི་དགའ་སྟོན》རྒྱ་ཡེ་བཀྲ་བྷོས་བརྩམས། ༢༠༠༨ལོ།
24《ཤར་རྫ་བ་བཀྲ་ཤིས་རྒྱལ་མཚན་གྱི་རྣམ་ཐར》སྐལ་བཟང་བསྟན་པའི་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་བརྩམས། སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༡༩༨༨ལོ།
25《འབྲི་གུང་སྐྱོབ་པ་འཇིག་རྟེན་མགོན་པོའི་རྣམ་ཐར》ར་སེ་དཀོན་མཆོག་རྒྱ་མཚོས་མཛད།
26《སྲིད་པ་རྒྱུད་ཀྱི་ཁ་བྱང་》ལྷ་སའི་ཕྱག་བྲིས་མ།
27《ལྡེའུ་ཆོས་འབྱུང་》ལྡེའུ་ཇོ་སྲས་ཀྱིས་བརྩམས། བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་ནས་བསྐྲུན། ༡༩༨༧ལོ།
28《རྒྱ་གར་ཆོས་འབྱུང་》ཇོ་ནང་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐས་བརྩམས། སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༡༩༨༥ལོ།
29《ཁམས་ཆེན་སྟོང་ཕྲག་བརྒྱ་བ》《མདོ་འདུས》གསུངས་པ་པོ་སྟོན་པ་གཤེན་རབ་མི་བོ་ཆེ།
30《ཀུན་མཁྱེན་ཉི་མའི་རྣམ་ཐར་དང་བཀའ་བརྟེན་འགྱུར་གྱི་སྡེ་ཚན་སྒྲིག་ཚུལ་བསྟན་པོའི་མེ་རོ་སྤར་བའི་རླུང་གཡབ་བོན་གྱི་པད་མོ་རྒྱས་བྱེད་ཉི་མའི་འོད 》མཛད་པ་པོ་ཀུན་མཁྱེན་ཉི་མ་བསྟན་འཛིན།
31《གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་རྒྱུད་འབུམ་དང་བསྒྲགས་པ་གླིང་གྲགས》《འདུལ་བ་གླིང་གྲགས།》མཛད་པ་པོ་དྲན་པ་རྣམ་མཁའ །
32《སྔ་རབས་བོད་ཀྱི་བྱུང་བ་བརྗོད་པ་འབེལ་གཏམ་ལུང་གི་སྙིང་བོ》དང་《བཀའ་འགྱུར་རིན་པོ་ཆེའི་དབུ་འཆད་ལོ་རྒྱུས》མཛད་པ་པོ་སློབ་དཔོན་བསྟན་འཛིན་རྣམ་དག
33《སྐུ་གསུམ་སྟོན་པའི་གསུང་རབ་བཀའ་འགྱུར་རིན་པོ་ཆེའི་ལུང་རྒྱུད་ཇི་སྙེད་པ་ཕྱོགས་གཅིག་ཏུ་བསྡུས་པའི་བཞུགས་བྱང་རྒྱུད་རིམ་དང་བཅས་པ་དྲི་མེད་ཤེལ་གྱི་ཕྲེང་བ》མཛད་པ་པོ་དབྲ་སྟོན་ངག་དབང་སྐལ་བཟང་བསྟན་པའི་རྒྱལ་མཚན།
34《སྦ་གཞེད》མཛད་པ་པོ་སྦ་གསལ་སྣང་།
35《གཏམ་ཤུལ་དགའ་ཐང་འབུམ་པ་ཆེ་ནས་གསར་རྙེད་བྱུང་བའི་བོན་གྱི་གནའ་དཔེ་བདམས་བསྒྲིགས》བོད་ལྗོངས་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། དཔེ་སྒྲིག་པ། པ་ཚབ་པ་སངས་དབང་འདུས། ༢༠༠༧ལོར།
རྒྱ་ཡིག་གི་སྐོར།
1《西藏苯教》 西藏人民出版社 察仓-尕藏才旦 2006年
2《藏文大藏经概论》 青海人民出版社 扎呷 2008年
3《西藏佛教发展史略》中国社科学出版社 王森著1977年
4《古老象雄文明》 西藏研究 才让太著 1985年2期
5《丹珠昂苯著》藏族文化散论，中国友谊出版社，1993
6周.华著，藏文《大藏经》对勘出版社工作概况，中国藏学，2000年